به گزارش نسیم سرخس، در عصر حاضر «وحدت» و «تقریب بین مذاهب اسلامی» از مسائل ضروری جهان اسلام است؛ به این معنی که مبانی مذاهب اسلامی نباید نادیده گرفته شود، بلکه تمرکز باید بر مشترکات میان مسلمانان صورت گیرد.
در طول تاریخ علما، فقها و اندیشمندان دلسوزی از شیعه و سنی که وحدت را نعمتی برای جهان اسلام می‌دانستند، تلاش کردند تا نقش خود را در «تقریب مذاهب اسلامی» ایفا کنند و ضمن تکیه‌بر مشترکات، مردم را نسبت به توطئه‌های دشمن در تفرقه‌افکنی میان مسلمانان آگاه کنند.
به مناسبت هفته وحدت در گزارشی تحلیلی به معرفی برخی از پیشگامان امر «وحدت» و «تقریب مذاهب اسلامی» می‌پردازیم.
تلاش‌های وحدت‌آفرین میرزای شیرازی
میرزا محمدحسن شیرازی معتقد بود که وحدت گروه‌های مسلمان موجب بقای عزت و عظمت جامعه اسلامی و تفرقه و جدایی اقشار امت اسلامی مایه ذلت و تباهی است.
میرزای شیرازی با ارائه نقشه‌ها و طرح‌های مختلف، در ایجاد وحدت میان برادران شیعه و سنی تلاش کرد که ازجمله آن میتوان به مقابله با طرح‌های استعماری انگلیس در کشور افغانستان، پرداخت مستمری و کمک‌های مادی به طلاب و علمای سنی همانند طلاب و علمای شیعه، ایجاد امکانات رفاهی برای برادران سنی و شیعه به‌صورت یکسان، خنثی‌سازی نقشه‌های مختلف دشمن برای ایجاد اختلاف و تحمل کردن مشکلات این مسیر، ازجمله به شهادت رسیدن فرزند ایشان، برخورد با افراد ناآگاه و عالم نما که به اسم محبت به اهل‌بیت و اظهار نفرت از دشمنانشان، قصد اختلاف‌افکنی میان شیعه و سنی را داشتند، اشاره کرد.
شیخ محمد عبده و وحدت دنیای اسلام
شیخ محمد عبده از دیگر اندیشمندان جهان اسلام است که در کنار سید جمال به وحدت دنیای اسلامی اندیشید، هرچند معتقد بود که آموزش‌وپرورش و تربیت دینی جامعه بر تعلیم و هر حرکت سیاسی تقدم دارد. شرح نهج‌البلاغه عبده گامی مؤثر در جهت وحدت و تقریب بین مذاهب اسلامی است و در بخش‌های مختلف این کتاب میتوان ارادت و علاقه قلبی وافر شیخ عبده را به حضرت علی (ع) یافت؛ شیخ محمد شدیداً با اختلافات و نزاع‌های فرقهای غیرمنطقی و زیان‌بار مخالفت میکرد.
امام موسی صدر، پرچم‌دار حرکت گفتگوی ادیان و تقریب مذاهب
توجه امام موسی صدر به حضور پیروان ادیان مختلف در سرنوشت کشورش یعنی لبنان و زمینه‌سازی برای گفت‌وگو بین فرهنگ‌های مختلف، تجربه‌ای گران‌بهاست که امروز در جهان به آن نیاز داریم.
مهدی فیروزان، خواهرزاده امام موسی صدر می‌گوید: امام موسی صدر در تعاملاتش با مردم لبنان به تمام ادیان توجه داشت و همه شهروندان را در تعیین سرنوشت کشور دخیل می‌دانست و به همین دلیل بود که در تشکیل هر مجموعه فرهنگی، اعضا را از مسلمانان شیعه و سنی، مسیحیان و دروزی‌ها انتخاب میکرد.
اقبال لاهوری، شاعری وحدت‌گرا
اقبال شاعری است که از دغدغه‌های فکری او وحدتگرایی است و بیداری اسلامی را از آرزوهای بزرگ خود می‌داند؛ وی در شعر خود پیامبر اسلام (ص) را نماد عینی وحدت اسلامی می‌داند.
عشق او سرمایه جمعیت است/ عشق در جان و نسب در پیکر است
امت او مثل او نور حق است/ همچو خون اندر عروق ملت است
در بیان اقبال، پیوند مسلمانان از روی نسب نیست، بلکه رمز پیوستگی مسلمانان آن «محبوب حجازی» است.
عالمی که تقریب مسلمین را فریاد زد
شیخ عبدالمجید سلیم یکی از پیشگامان تقریب و بیداری اسلامی است؛ این شیخ الأزهر که هدف اصلی‌اش وحدت و انسجام مسلمین بود، فریاد تقریب مسلمین را سر داد و به دعوت علامه محمدتقی قمی مؤسس دارالتقریب، لبیک گفت؛ به‌حق میتوان او را از بانیان تقریب در مصر دانست که با اخلاص پا به عرصه تقریب گذاشت و از هیچ کوششی دریغ نکرد.
کاشت بذر تقریب مذاهب اسلامی
علامه شیخ محمدتقی قمی از پیشگامان و منادیان وحدت اسلامی است؛ وی عمر خود را برای تحقق این آرمان گذاشت و بیش از پنجاه سال پیش بذر «تقریب بین مذاهب اسلامی» را در قاهره کاشت.
تدریس فقه مقارن در دانشگاه الأزهر، تغییر برخی از قوانین کشور مصر بر طبق مذهب شیعه، انتشار کتاب فقهی «مختصر النافع» و تفسیر «مجمع‌البیان» با مقدمهای از شیخ الأزهر در مصر را میتوان ازجمله تلاش‌های تقریبی این عالم عنوان کرد.
شهید پیشگام تقریب مذاهب اسلامی
شهید سید محمدباقر حکیم را امروز به‌عنوان «شهید پیشگام تقریب مذاهب اسلامی» می‌شناسند؛ عالمی که به‌رغم مبارزات سیاسی فراوان، هیچ‌گاه از دانش و اندیشه فاصله نگرفت و حاصل جهاد علمی او، بیش از شصت کتاب و رساله در رشته‌های مختلف است؛ از اقدامات ایشان در کنار ریاست مجلس اعلای انقلاب اسلامی عراق و فرماندهی نیروهای بدر، میتوان به ریاست شورای عالی مجمع جهانی «تقریب مذاهب اسلامی» و عضویت در هیئت‌امنای دانشگاه مذاهب اسلامی اشاره کرد.
شهید حکیم در سخنرانی‌های خود به آگاهی مردم مؤمن عراق نسبت به مسئولیت‌هایشان افزود و همواره شعار عدالت، وحدت و استقلال را برافراشته داشت؛ او با این راهکار توانست در داخل عراق پروژه کاملی را پی‌ریزی کند که امکان موفقیت را داشته و بر روبرو شدن با چالش‌ها و بیرون کشیدن عراق از مشکلاتش توانا باشد.
طلایه‌دار وحدت و بیداری اسلامی
سید جمال‌الدین اسدآبادی از دیگر طلایه‌داران وحدت و بیداری اسلامی و فریادگر احیای عظمت اسلام ناب محمدی است؛ وی منشأ جریان فکری استبداد داخلی و استعمار خارجی را در جوامع اسلامی تشخیص داد و با این دو مسئله به‌شدت مبارزه کرد.
تشدید مبارزه علیه قدرت‌های استعمارگر غربی پس از جنگ جهانی دوم، نام این مصلح بزرگ را بر سر زبان‌ها انداخت؛ در حال حاضر با گذشت بیش از یک قرن از حیات سید جمال بسیاری از جوامع مستعمره، نیازمند اندیشه‌های ناب او از حیث مبارزه با روحیه تسلیم و گوشه‌نشینی هستند.
فریادگر احیای عظمت اسلام
شهید سید قطب یکی از چهره‌های شاخص پیشگامان بیداری اسلامی و فریادگر احیای عظمت اسلام است که شهره اسلام‌خواهی او از مرزهای جغرافیایی کشورش فراتر رفت.
سید، اسلام را یگانه دین رهایی‌بخش از مشکلات جوامع بشری می‌داند و معتقد است هیچ نظامی غیر از نظام اسلام نمی‌تواند سعادت بشری را فراهم کند؛ وی می‌نویسد: «شکی نیست علی‌رغم این دشمنی‌ها و کارشکنی‌ها، آینده در قلمرو اسلام است و ما اینک جهادی طولانی، دشوار و پرخطر داریم. این جهاد برای نجات فطرت از لابه‌لای انبوه ابرهای تیره و پیروز ساختن آن بر تیرگی‌هاست. باید برای این جهاد مجهز شویم و قوای فراوان آماده سازیم. تجهیزات لازم برای این جهاد فقط یک‌چیز است: آشنایی کامل با حقایق اسلام و فراگرفتن دین در سطح عالی آن».
اندیشمندی وحدت‌گرا و تفرقه ستیز
آیت‌الله شهید مرتضی مطهری، از میان شخصیت‌های علمی و فرهنگی، جزو افرادی بود که در مسیر وحدت امت اسلامی، اندیشه‌های نو و راهکارهای علمی و عملی والایی را در پیش روی جامعه قرار داد.
شهید مطهری بیان می‌کند: ما درصدد این نیستیم که طرحی برای از بین بردن فرقه‌ها و مذاهب و بازگشت همه به اصل اسلام بریزیم؛ زیرا این کاری است که اولاً از ما ساخته نیست و ثانیاً وحدت اسلامی متوقف بر این نیست که فرق و مذاهب از میان برود. جهات اختلاف فرق و مذاهب آن‌قدر زیاد نیست که مانع اخوت اسلامی بشود و جهات اشتراک آن‌ها آن‌قدر زیاد و نیرومند است که می‌تواند آن‌ها را به هم بپیوندد.
«قرآن»، نقطه مشترک میان تمام مذاهب اسلامى
بی‌شک شیخ محمود شلتوت از معدود عالمانى است که اهتمام ویژه‌ای به وحدت اسلامى داشت؛ وی معتقد بود یکى از مهم‌ترین مسائل در شکل‌گیری وحدت، دستیابى به نقطه اشتراکى است که همه مذاهب بر آن اتفاق داشته باشند؛ نقطه مشترک میان تمام مذاهب اسلامى «قرآن» است. شلتوت دراین‌باره می‌گوید: اسلام مردم را به وحدت فراخوانده و محورى را که مسلمانان باید به آن تمسک جویند و گرداگرد آن جمع آیند، اعتصام به حبل‌الله قرار داده است. این مطلب در بسیارى از آیات قرآن حکیم آمده. رساترین آن در قول خداوند متعال در سوره آل عمران است؛ «واعتصموا بحبل الله جمیعاً و لاتفرقوا».
آیت‌الله بروجردى، شهید سید محمدباقر صدر، حسن البناء و علامه شرف‌الدین از دیگر علما و اندیشمندان شیعه و سنی بودند که در طول تاریخ «چاوش وحدت» شدند تا این نعمت الهی را به مردم جوامع اسلامی معرفی کنند؛ عالمانی که سرچشمه وحدت بودند و حتی تا مرز شهادت برای ترویج این امر خطیر پیش رفتند.
انتهای پیام/
- منبع خبر : نسیم سرخس
