به گزارش خبرنگار نسیم سرخس، هدف از ایجاد بازارچه‌های مرزی به‌عنوان یک پتانسیل بالقوه در مناطق مرزی و برای ایجاد اشتغال و توانمندسازی اقتصادی مردم ساکن این مناطق و گسترش مبادلات اقتصادی که درنهایت موجب گسترش روابط سیاسی و فرهنگی بین کشورها می‌شود موردتوجه کارشناسان و فعالان اقتصادی است.
متأسفانه به دلایلی در منطقه محروم و مرزی سرخس علی‌رغم وجود پتانسیل‌ها و زیرساخت‌های مناسب، در نیل به این اهداف ناکام و ناموفق بوده‌ایم.
عدم باور مسئولان و مجریان محلی به سودمندی تأسیس بازارچه مرزی
یک فعال اقتصادی بومی معتقد است: عدم باور مسئولان امر و مجریان محلی به کارایی و سودمندی تأسیس بازارچه مرزی و اینکه به بازارچه به‌عنوان منفذ دیگری برای واردات نگریسته می‌شود و عدم توجه متصدیان به نظریات افراد کارشناس و خبره محلی و عدم تطبیق سیاست‌های کلان اقتصادی با شرایط و مقتضیات محلی و شرایط خاص منطقه سرخس ازنظر مالکیت زمین و بی‌توجهی به نظر واقف در استفاده از ملک موقوفه سرخس و همچنین نبود جانمایی مناسب و بهینه محل بازارچه مرزی قبلی که اکنون به پارکینگ کامیون‌ها تبدیل شده است و مجاورت با گمرک سرخس که عملاً آن را از حیز انتفاع خارج کرده است نشان می‌دهد که کسانی که مجری امر بوده‌اند از حداقل دانش لازم در زمینه امور اقتصادی و مقررات گمرکی بی‌بهره بوده و حتی زحمت مشاوره با افراد باتجربه بومی را به خود نداده‌اند که نتیجه آن به هدر رفتن منابع و فرصت‌های بسیار بوده است.
عباس شادکی تصریح کرد: در بحث بازارچه‌های مرزی نکته حائز اهمیت استفاده از ظرفیت‌های بومی و محلی و سرمایه‌های خرد در قالب تعاونی‌های مردمی است که افراد صاحب نفوذ و قدرت نتوانند به اتکا به قدرت اقتصادی خود غرفه‌های بازارچه را از آن خود کنند و مردم سرخس عملاً به کارگرانی بدل شوند که حالا به‌جای کارگری در سر چهارراه مرکزی شهر در بازارچه به کارگری بپردازند.
وی می‌افزاید: استفاده بهینه از تجربیات سایر کشورها و نیز از بازارچه‌های موجود در کشورمان، ضمن صیانت از سرمایه‌های ملی از آزمون‌وخطا در تأسیس و بهره‌برداری بازارچه مرزی سرخس جلوگیری می‌کند.
این فعال اقتصادی بومی اظهار کرد: در مدیریت بهینه بازارچه لازم است از افراد آگاه باتجربه و امین و با بینش بالای اقتصادی و سعه‌صدر کافی استفاده شود.
از سیاست‌های نه‌چندان دوستانه دولت ترکمنستان در مبادلات مرزی نباید غافل بود
این کارشناس اقتصادی معتقد است، در خصوص بازارچه‌های مرزی با کشور ترکمنستان نباید از سیاست‌های نه‌چندان دوستانه دولت ترکمنستان در خصوص مبادلات مرزی با ایران غافل بود؛ مدت مدیدی است که دولت ترکمنستان به‌صورت زیرپوستی سیاست‌هایی مبتنی بر تحدید و کاهش روابط اقتصادی و سیاسی با ایران را اتخاذ کرده که نمونه بارز آن، اخذ عوارض مضاعف ترانزیتی از کامیون‌های فقط ایرانی، عدم صدور ویزا و گذر مرزی برای مردم عادی و حتی فعالان اقتصادی ایرانی، عدم اجازه به اتباع ایرانی برای ثبت شرکت در ترکمنستان و جلوگیری از ورود کالاهای ایرانی به دلایل واهی که مشابه آن توسط سایر کشورها در ترکمنستان وجود دارد، ازجمله مهم‌ترین آن‌ها است.
رضا راستی، مدیرکل گمرک شهید شوشتری سرخس در گفتگو با خبرنگار نسیم سرخس، گفت: گمرک فقط در بازارچه‌های مرزی مستقر می‌شود و ورود و خروج کالا را کنترل می‌کند و مسئولیتش با سازمان بازارچه‌های مرزی زیرمجموعه استانداری است.
بهره‌برداری از بازار دوستی با تبدیل منطقه ویژه سرخس به آزاد
مدیرعامل منطقه ویژه اقتصادی سرخس در گفتگو با خبرنگار نسیم سرخس، اظهار داشت: بازار دوستی که در منطقه ویژه ساخته‌شده تا زمانی که منطقه آزاد نشود نمی‌توانیم از آن بهره‌برداری کنیم.
احمد صادقی گلمکانی افزود: زمانی می‌توانیم از بازار دوستی استفاده کنیم که منطقه ویژه تبدیل به آزاد تبدیل شده باشد در این صورت از بازارچه دوستی مثل بازارچه مرزی می‌توان استفاده کرد و پس از تبدیل منطقه به آزاد بازارچه دوستی ۱۰ برابر بازارچه‌های مرزی کارایی خواهد داشت.
مسئول نمایندگی وزارت خارجه در شمال و شمال شرق کشور در پاسخ به این سؤال خبرنگار نسیم سرخس که با توجه به امکاناتی که در شهرستان سرخس است، چرا بازارچه‌های مرزی تاکنون در این شهرستان ایجاد نشده، اظهار کرد: بازارچه‌های مرزی موضوعی متقابل بین دو کشور هم‌جوار است که نیاز به تفاهم‌نامه با طرف مقابل دارد که بازارچه‌ای را در یک قسمت از مرزشان ایجاد کنند.
بازارچه مرزی یک‌طرفه موضوعیتی ندارد
غلام عباس ارباب خالص بابیان اینکه بازارچه مرزی یک‌طرفه موضوعیتی ندارد، تصریح کرد: دولت‌ها تسهیلاتی را در صفر مرز فراهم می‌کنند که اتباعشان بتوانند در شعاع بازارچه بدون ویزا در سقفی که موردتفاهم دو دولت است تا چند میلیون دلار در بازارچه معامله انجام دهند.
وی عنوان کرد: ایجاد بازارچه مرزی در سرخس منوط به این است که دولت مقابل هم موافق باشد که ما این موضوع را قبلاً پیگیری کرده‌ایم و قابلیت پیگیری هم دارد که در دستور کمیسیون اقتصادی دو کشور قرار بگیرد و آنجا مطرح شود که شرایط محیطی سرخس ایجاب می‌کند که این بازارچه هم ایجاد شود.
مسئول نمایندگی وزارت خارجه در شمال و شمال شرق کشور تصریح کرد: ازجمله شرایط ایجاد بازارچه مرزی، تولیدات منطقه و محصولاتی است در آن منطقه وجود دارد و اشتغالی که می‌تواند برای دو طرف ایجاد کند باید برابر باشند که نیازمند تفاهم دوطرفه است.
بازارچه مرزی سرخس باید از طریق رئیس کمیسیون اقتصادی ایران پیگیری شود
ارباب خالص بیان داشت: موضوع بازارچه مرزی سرخس بایستی از طریق رئیس کمیسیون اقتصادی ایران پیگیری شود، البته آمادگی خودمان هم شرط است که آیا سازمان بازارچه‌های مرزی این آمادگی را دارد که در سرخس این بازارچه را ایجاد کنند؟
وی ادامه داد: باید دید آیا شرایط فیزیکی منطقه پاسخگوی ایجاد یک منطقه تحت عنوان بازارچه مرزی است، چون نقطه سرخس محدوده‌ای به نام پایانه و گمرکات است که تبادل مسافر و خودرو کامیون و ماشین و کالا از آن منطقه انجام می‌شود و سؤال اینجاست که آیا زمینی داریم که بازارچه در آنجا ایجاد کنیم و شرایط فنی و فیزیکی منطقه و زمین مناسب موجود است که دو بازارچه کنار هم سایت به سایت ایجاد بشود؟ و آیا مقررات گمرکی و حقوقی ما این اجازه را می‌دهد؟ سازمان بازارچه‌های مرزی موافق است؟
مسئول نمایندگی وزارت خارجه در شمال و شمال شرق کشور افزود: باید در داخل این موضوع موردبررسی قرار بگیرد و به این نتیجه برسیم که این امکانات و شرایط فنی حقوقی و اداری و فیزیکی اجازه می‌دهد که ما بازارچه داشته باشیم و پس از هماهنگی بین خودمان، توجیهات و اهدافش دستاوردهایش با طرف مقابل بنشینیم و مذاکره کنیم که این مذاکرات بین کمیسیون مشترک اقتصادی دو کشور است و سالی یک‌بار این کمیسیون مشترک را با ترکمنستان داریم.
ارباب خالص عنوان کرد: موضوع بازارچه مرزی سرخس باید در دستور کار موضوعات اقتصادی قرار بگیرد و با طرف مقابل مذاکره کرد و اگر به تفاهم رسیدیم در یادداشت تفاهمی که به امضای طرفین برسد، دستور اجرایی شدن آن صادر می‌شود.
بازارچه مرزی به اشتغال مرزنشینان و توسعه منطقه کمک می‌کند
وی بیان کرد: بازارچه مرزی بخشی از مراودات ما را با کشور همسایه شکل می‌دهد؛ بخشی از این تبادلات برای مرزنشینان بازارچه‌ها مثبت است و در هر نقطه‌ای که استعداد آن وجود داشته باشد به اشتغال مرزنشینان و به رفع نیازمندی‌های ما برای واردات و محصولات صادراتی کمک شایانی می‌کند.
مسئول نمایندگی وزارت خارجه در شمال و شمال شرق کشور با تأکید بر اینکه ایجاد بازارچه مرزی در سرخس به ایجاد اشتغال و توسعه منطقه کمک می‌کند، افزود: توسعه بازارچه‌های مرزی دوجانبه است ولی باید موافقت طرف مقابل جذب شود به‌طوری‌که منافع دو طرف تأمین شود.
مدیرکل دفتر هماهنگی امور اقتصادی و بین‌الملل استانداری خراسان رضوی نیز در گفتگو با خبرنگار نسیم سرخس، گفت: ایجاد بازارچه مرزی یک فرایند دوطرفه است و منحصر به تصمیم‌گیری ما نیست و باید یک کشور دیگر هم تصمیم بگیرد.
ترکمن‌ها پای‌کار نیستند!
علی رسولیان افزود: پیشنهادتی را به‌طرف ترکمنی داشته‌ایم که علاوه بر بازارچه باجگیران در درگز، این بازارچه در سرخس و سنگ دیوار کلات ایجاد بشود و بیشتر دنبال مناطقی هستیم که نقطه مسکونی طرف مقابل باشد، چون باید مردم دو طرف از ایجاد بازارچه‌ها سود ببرند و رفت‌وآمد کنند.
وی تصریح کرد: ترکمن‌ها خیلی پای‌کار نیامدند و علت اصلی‌اش این است که مطرح می‌کنند، تسهیلاتی که ما قائل می‌شویم برای مردممان که بیایند از بازارچه‌های ایران خرید کنند طرف ایرانی قائل نمی‌شود، ولی ما پیگیر شدیم و برای بازارچه باجگیران این تسهیلات را تقریباً گرفتیم.
مدیرکل دفتر هماهنگی امور اقتصادی و بین‌الملل استانداری خراسان رضوی اظهار داشت: سفیر جمهوری اسلامی ایران در ترکمنستان هم مطرح کردند که ما آمادگی داریم بازارچه‌های مرزی دیگری را اضافه کنیم، هرچند قبلاً هم این موضوعات مطرح‌شده و تا امضای تفاهم‌نامه هم پیش رفته ولی نهایی نشده است.
رسولیان تأکید کرد: این آمادگی برای شهرستان مرزی سرخس هم وجود دارد و چون در سرخس منطقه ویژه داریم این انتظار وجود دارد که با تبدیل منطقه ویژه سرخس به منطقه آزاد تجاری، مردم بتوانند کالاهای موردنیازشان را تأمین کنند.
بازارچه‌های موقت حذف شدند
وی ادامه داد: در دوره‌ای این مسئله مطرح شد که ما از بازار دوستی منطقه ویژه به‌عنوان بازارچه موقت استفاده کنیم و پیگیری‌های زیادی هم انجام شد ولی متأسفانه این امکان میسر نشد و بعداً این بازارچه‌های موقت را حذف کردند.
مدیرکل دفتر هماهنگی امور اقتصادی و بین‌الملل استانداری خراسان رضوی تصریح کرد: موضوع بازارچه مرزی جزو پیشنهاد‌هایمان است و باعث ایجاد اشتغال برای مردم می‌شود و قطعاً نگاه ما برای ایجاد بازارچه‌های مرزی ایجاد اشتغال در منطقه است، هرچند که ما از بازارچه مرزی باجگیران سال قبل ۱۴٫۵ میلیون دلار صادرات داشته‌ایم و تنها جایی که گل صادر می‌کنیم این بازارچه است.
رسولیان افزود: کالاهایی از طریق بازارچه مرزی مبادله می‌شود که از طریق گمرک صرفه اقتصادی ندارند، مانند صادرات گل از بازارچه باجگیران به ترکمنستان؛ و این همان تجارت چمدانی است که در قالب بازارچه نهادینه و قانونمند شده است و وضعیت خوبی هم برای مردم مرزنشین به دنبال دارد.
وی خاطرنشان کرد: هم‌اکنون ۱۰۰ نفر از روستاهای اطراف باجگیران و ۲۰۰ تا ۲۵۰ نفر از ترکمن در بازارچه باجگیران فعالیت می‌کنند.
به دنبال توسعه بازارچه‌های مرزی هستیم
مدیرکل دفتر هماهنگی امور اقتصادی و بین‌الملل استانداری خراسان رضوی عنوان کرد: به دنبال توسعه بازارچه‌های مرزی هستیم و به‌طرف ترکمنی هم پیشنهادتی داشته‌ایم و امیدواریم بتوانیم موافقتشان را جلب کنیم گرچه در سرخس زیرساخت‌هایی وجود دارد که نکته مثبت این شهرستان برای ایجاد بازارچه می‌تواند باشد.
رسولیان تأکید کرد: بازارچه‌های مرزی باید دالان به دالان در صفر مرز باشد و از همه مهم‌تر مجوز موافقت طرف مقابل وجود داشته باشد و مجوز هیئت دولت خودمان را نیز می‌خواهد که مشکلی در این رابطه وجود ندارد و اگر بتوانیم موافقت طرف مقابل را بگیریم این‌طرف کار را انجام می‌دهیم.
وی تصریح کرد: در بازارچه‌های مرزی باید نگاهمان تغییر کند یعنی تجارت یک‌طرفه معنی ندارد و باید شرایطی را ایجاد کنیم که مبادله دوطرفه باشد و مرزنشینان بدون هیچ‌گونه عوارض و پیچ‌وخم‌های اداری و بروکراسی اداری بتوانند باهم مبادله کالا کنند.
مدیرکل دفتر هماهنگی امور اقتصادی و بین‌الملل استانداری خراسان رضوی اضافه کرد: کشور مقابل باید ترغیب شود و ما باید زمینه‌هایش را فراهم کنیم، همان‌طور که برای مرز ترکمنستان قدم‌هایش را برداشتیم و مجوز باجگیران را گرفتیم؛ این قابل‌واگذاری به سایر بازارچه‌ها است هرچند پیگیری‌هایی نیاز دارد.
مایل به ایجاد بازارچه مرزی در سرخس هستیم
کارشناس مسئول بازارچه‌های مرزی استانداری هم به خبرنگار نسیم سرخس، گفت: ما از ابتدا مایل به ایجاد بازارچه مرزی در سرخس بوده‌ایم اما طرف مقابل باید موافقت کند.
هادی حقیقی افزود: در نهمین و دهمین کمسیون مشترک اقتصادی دو کشور ما مکرر پیشنهاد بازارچه جدید را با کشور ترکمنستان دادیم و در هر سفری هم که آقای استاندار به ترکمنستان داشته‌اند یا وزرای امور خارجه و رئیس کمسیون‌های مشترک، آمادگی‌مان را اعلام کردیم ولی طرف مقابل هنوز پای‌کار برای راه‌اندازی بازارچه‌های مرزی نیامده است.
وی اظهار داشت: در سرخس بازارچه مرزی شهرداری یک بازارچه داخلی است و بازارچه مرزی که ما مطرح می‌کنیم بر اساس قانون تجارت و صادرات و واردات کشور راه‌اندازی می‌شود و تعریف قانونی دارد.
بازارچه مرزی قانون دارد و در صفر مرز ایجاد می‌شود
کارشناس مسئول بازارچه‌های مرزی استانداری تصریح کرد: بازارچه مرزی محوطه‌ای محصور در نقطه صفر مرز است، مانند گمرک و تمام موارد قانونی باید در آن لحاظ شود ولی بازارچه مرزی شهرداری یک بازارچه داخلی است که اسمش را گذاشته‌اند بازارچه مرزی، اما بازارچه مرزی قانون دارد و در صفر مرز ایجاد می‌شود و نیازمند تفاهم‌نامه مشترک با کشور مقابل دارد و برایش سهمیه ارزی مشخص شده است.
حقیقی عنوان کرد: موضوع بازارچه مرزی در صادرات و واردات و از طریق سازمان توسعه تجارت ابلاغ می‌شود و تمام فعالیت‌هایش تحت نظارت دستگاه‌های گمرکی و نهادهای مربوطه است.
ترکمن‌ها پاسخ مثبتی به پیشنهاد بازار دوستی منطقه ویژه ندادند
کارشناس مسئول بازارچه‌های مرزی استانداری ادامه داد: ما پیشنهاد بازار دوستی منطقه ویژه اقتصادی سرخس را به‌عنوان بازارچه مرزی به‌طرف ترکمن داده‌ایم اما جواب آن‌ها تاکنون مثبت نبوده است، چون بازارچه‌های طرف ترکمن اداره‌کننده‌اش وزارت بازرگانی دولت ترکمنستان است، یعنی خریدار، غرفه دار و فروشنده همه‌چیزشان را برای تأمین فروشگاه‌های مرتبط با دولت اداره می‌کند و دولتشان باید پای‌کار بیاید ولی اینجا دولت زیرساخت‌ها را فراهم می‌کند و بخش خصوصی اداره آن را بر عهده دارد، برای همین باید برای ترکمن‌ها از صفر تا صد توجیه داشته باشد و نیاز داشته باشند، برای همین رغبتی نمی‌کنند.
فرماندار سرخس در ادامه در گفتگو با خبرنگار نسیم سرخس، اظهار داشت: بازارچه‌های مرزی مشترک بین دو کشور است و باید دو طرف این تفاهم‌نامه را عملیاتی کنند؛ ما این آمادگی را داریم ولی طرف ترکمن به لحاظ محدودیت‌ها و نگاهی که دارد سعی دارد بازارچه‌های مرزی را به حداقل برساند.
حسین سنجرانی تصریح کرد: بازارچه مرزی به‌زودی اسبابش فراهم می‌شود و پل دوم پایانه مرزی سرخس، «پل سرخس-سرخس» در حال اتمام است و تا یک ماه آینده نیوجرسی و فنس های آن کشیده می‌شود تا منطقه ویژه به کریدور منطقه صفر مرزی وصل شود.
وی خاطرنشان کرد: با اتمام کریدور ماشین‌های سنگین دیگر داخل شهر رفت‌وآمد نمی‌کنند و از منطقه ویژه در داخل کریدور اختصاصی مستقیم به سمت مرز تردد خواهند داشت.
فرماندار سرخس بیان داشت: زمینی که مقابل گمرک اکنون پارکینگ شهرداری و برای کامیون‌هاست برای بازارچه مرزی پیشنهاد کردیم، مقدماتش فراهم و زیرساختش آماده است و در مدت کوتاهی می‌توانیم آن را آماده افتتاح کنیم.
با افتتاح پل دوم پایانه مرزی، زمینه ایجاد بازارچه مرزی فراهم می‌شود
سنجرانی افزود: در رایزنی که با آقای دکتر احمدی سفیر کشورمان در ترکمنستان داشتیم اعلام آمادگی شده است و پس از افتتاح پل دوم مرزی بین ایران و ترکمنستان، زمینه برای ایجاد بازارچه مرزی بیشتر فراهم می‌شود.
وی در پایان تصریح کرد: این موضوع در کمیسیون مشترکی که با حضور مسئولان ایرانی و ترکمنی برگزار می‌شود به‌زودی بررسی و تصمیم نهایی گرفته می‌شود.
گزارش- محمدعلی تمدن
انتهای پیام/
